لایروبی یعنی استخراج یا انتقال و جا به جایی خاک یا سنگ، ازدل دریا یا رودخانه که به دو صورت انجام می‌گیرد. لایروبی احداث، نوع از لایروبی برای بار اول انجام می‌گیرد و
لایروبی به منظور نگهداری. لایروبی به منظور نگهداری به دو شیوه انجام می‌گیرد یکی ادواری و دیگری منظم.
هدف از لایروبی چیست؟
- افزایش عمق رودخانه‌ها و یا دریاچه‌ها و یا حتی حوضچه بنادر
- پر کردن گودی‌هایی که در زیر آب یا خشکی ایجاد شده‌اند
- جاگذاری مواد با کیفیت به جای مواد نامطلوب در زیر آب
فواید لایروبی چیست؟
در لایروبی در اثر پاشیدن آب بر سطح دریا، معابر و رودخانه‌ها، مواد مغذی آب افزایش می‌یابد. که به موجب آن تعداد فیتوپلانکتون‌ها بیشتر شده و رشد بیشتری از جلبک‌ها را شاهد خواهیم بود. فلزات سنگین ناشی از تخلیه مواد نفتی که جذب رسوبات کوچک و ریز در آب می‌شوند با انجام فرایند لایروبی داخل آب، به صورت معلق در می‌آیند.
این مواد با گذشت زمان به وسیله آب رقیق شده و از غلظت آن‌ها تا حد نسبتا زیادی کاسته می‌شود. ماهیت این مواد بستگی به محل لایروبی دارد.
آیا همه معابر و رودخانه‌ها به لایروبی نیاز دارند؟
رودخانه‌ها را می‌توان به سه گروه جوان، بالغ و پیر تقسیم کرد. به طور کلی غالبا یک رودخانه در طی مسیر خود، ویژگی‌های جوان تا پیر راتجربه می‌کند. چگونگی رفتار هر یک از رودخانه‌ها بستگی به مواد کف و دیواره‌ها دارد، که نتیجه این عملکرد تعیین کننده وجوب، یاعدم وجوب لایروبی رودخانه است.
رودخانه‌هایی که مسیر عبورشان مناطق کوهستانی است و با شیب تند و پرخروش در جریان. هستند رودخانه‌های جوان قلمداد می‌گردند. عموما میزان فرسایش در این رودخانه‌ها زیاد است از این رو، دایما در حال تغییر می‌باشند.
رودخانه‌های جوان با توجه به فرسایش زیاد کف و دیواره‌های رودخانه که نتیجه آن، افزایش عمق و عرض رودخانه است هرگز نیازی به لایروبی ندارند.
رودخانه‌های بالغ با شیب کم، عموما در محدوده کوهپایه‌ها و در آستانه ورود به ناحیه جلگه‌ای در جریان هستند. رودخانه بالغ پایدار بوده و مقاطع عرضی در هر بازه آن، حامل بار رسوبی ورودی به آن بازه می‌باشد.
رودخانه‌های بالغ اغلب نیازی به لایروبی ندارند مگر در حالتی که سازه‌های تقاطعی مثل پل‌هایی که در مسیر رودخانه واقع شده‌اند، مانعی برسر راه عبور آب رودخانه، ایجاد کرده باشند و آن را نیازمند لایروبی کنند.
رودخانه‌های پیر، میزبان رسوبات زیادی از بالادست هستند که به رودخانه ورود یافته‌اند، ولی به دلیل این که رودخانه وارد دشت شده و ازشیب آن کاسته می‌شود، رسوبات برجای می‌ماند. گسترده شدن موضع رودخانه، انباشته شدن رسوبات زیاد در کف رودخانه یا وجود موانعی مانند پل‌ها از جمله عوامل تاثیرگذار بر بار رسوبات کف رودخانه‌ها هستند. بدین سبب رودخانه‌های پیر نیازمند لایروبی همیشگی هستند و با توجه به توسعه شهرها و روستاهای به وجود آمده در همسایگی دشت‌ها، این رودخانه‌های پیر نیازمند به لایروبی بیش از پیش می‌باشند.
تاریخچه سیستم‌های لایروبی
اولین مدل از سیستم‌های لایروبی از شمع و یک سطل بزرگ. ساخته می‌شد. که با نگه داشتن شمع، شناور را در محلی در آب ثابت می‌کردند و مواد شناور سطح دریا به همت و توان نیروی انسانی در سطلی بزرگ ریخته و سپس سطل را به سوی ساحل و یا آب‌های عمیق روانه می‌کردند.
لایروبی در ابتدا با هدف افزایش عمق رودخانه‌ها وکانال‌ها برای رفت و آمد راحت‌تر شناورها از طریق بهم زدن و مخلوط کردن مواد سطح آب، و استفاده از انرژی جریان آب برای حمل مواد، صورت می‌گرفته است. در قرون وسطی مدلی توسعه یافته از لایروب به نام کیف و قاشق، بدست هلندی ها. اختراع شد. دراواخر قرن شانزدهم شناورهای لایروبی به معنای حقیقی آن در هلند ساخته شد که آن را به عنوان آسیاب گل می‌شناختند.
همزمان با روی کار آمدن موتور بخار، در قرن هجدهم میلادی، تحولی حیرت‌آور در صنعت کشتی‌سازی و همچنین ماشین‌های لایروبی پدید آمد. در سال ۱۸۶۷ اولین لایروب مکنده قدم به عرصه تولید نهاد. بعد از آن در طول قرن نوزدهم و بیستم میلادی در ساختار لایروب‌ها تنوع زیادی رخ داد، و انواع لایروب‌ها از جمله لایروب‌های مکنده، بُرنده و کِشنده طراحی و بکارگیری شدند که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
